Việt Nam đã trở thành một trong những “điểm nóng” thế giới về nhập khẩu nhựa phế liệu, sau khi Trung Quốc ban hành lệnh cấm nhập khẩu chất thải nhựa.
Theo dữ liệu uy tín từ The Guardian, giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 11/2018, Việt Nam là thị trường nhập khẩu phế liệu nhựa lớn thứ 3 thế giới với khối lượng 443.600 tấn, đứng sau Malaysia và Thái Lan.
Malaysia, Việt Nam và Thái Lan là những thị trường nhập khẩu nhựa phế liệu chính trong giai đoạn từ giữa năm 2017 tới giữa năm 2018, khu vực Đông Nam Á.
Và theo thông số nghiên cứu của GreenPace gần đây cho biết, nhập khẩu của Việt Nam đã tăng trưởng nhanh chóng lên mức 100.000 tấn/tháng vào giữa năm 2017 và tiếp theo vào giữa năm 2018 đó giảm xuống mức khoảng 7.500 tấn.
Mức nhập khẩu của Việt Nam gia tăng nhẹ lên khoảng 16.000 tấn mỗi tháng cuối năm 2018. Tính đến thời điểm tháng 11/2018, Nhật Bản là nhà xuất khẩu phế liệu nhựa lớn nhất cho Việt Nam.
Kể từ thời điểm sau quý I/2018 dù trước đó đây là nhà xuất khẩu lớn và có những thời điểm vượt Nhật Bản, số lượng phế liệu nhựa xuất khẩu từ Mỹ sang Việt Nam đã giảm dần.
Giai đoạn 1/2016 – 11/2018 nhập khẩu phế liệu nhựa của Việt Nam.
Theo thông tin của tổng cục Hải quan, vào khoảng thời gian sau khi Trung Quốc thực hiện chính sách cấm nhập khẩu 24 loại phế liệu đánh giá việc mua bán, nhập khẩu phế liệu ở Việt Nam có nhiều diễn biến phức tạp, có chiều hướng gia tăng mạnh.
5 tháng đầu năm 2018, tốc độ gần 200% so với cả năm 2017 khối lượng nhựa phế liệu nhập khẩu tăng đột biến.
Quốc gia này đã tái sử dụng các loại nhựa và phát triển ngành công nghiệp thu hoạch, tạo ra những sản phẩm có giá trị và bán lại cho các nước phương Tây. Trong suốt nhiều năm qua, Trung Quốc là nơi nắm giữ phần lớn nhựa phế liệu từ khắp nơi trên thế giới đổ về.
Tuy vậy, phần lớn những gì được nhập khẩu thường được chôn lấp sau đó vì chúng đều khó để tái chế.
Trung Quốc quyết định dần đóng cửa với việc nhập khẩu phế liệu nhựa. Trong bối cảnh lo ngại về môi trường và sức khỏe ngày càng tăng.
Trung Quốc thông báo lên WTO về việc cấm nhập khẩu chất thải nhựa gia đình vào tháng 7/2017. Từ ngày 31/12/2018, cấm 23 loại chất thải rắn từ các khác nước này tiếp tục thắt chặt hơn nữa việc nhập khẩu các loại rác thải nhựa, bao gồm rác thải có nguồn gốc từ công nghiệp và gia đình.
Bắt đầu năm 2018, nhập khẩu phế liệu nhựa của Trung Quốc đã giảm từ hơn 600.000 tấn/ tháng trong năm 2016 xuống mức chỉ còn 30.000 tấn/ tháng và ổn định từ đó.
Các quốc gia đang phát triển tại Đông Nam Á là địa điểm đổ về để thực hiện việc thắt chặt của Bắc Kinh.
Malaysia, nước nhập nhựa tái chế lớn nhất của Mỹ kể từ lệnh cấm của Trung Quốc, đã xử lý số lượng bị đổ hoặc không xử lý đúng cách tại các bãi rác mở không đúng lên đến 55% chất thải nhựa. Rất nhiều quốc gia nhập khẩu rác có xếp hạng rất kém về mức độ xử lý chất thải nhựa.
Những điều này gây nguy cơ lớn đối với môi trường, con số này ở Việt Nam thậm chí còn lên tới 86%.
Đẩy dòng chảy sang các nước đang phát triển tại khu vực Đông Nam Á là động thái cấm nhập khẩu nhựa phế liệu của Trung Quốc, bao gồm Việt Nam.
Theo chỉ thị số 27/CT-TTg ngày 17/9/2018 nhận định trước thực tế một số thị trường cấm nhập khẩu một số loại phế liệu tạo nên sự dịch chuyển lượng lớn vào các nước khu vực Đông Nam Á, nhập khẩu phế liệu lớn của thế giới hạn chế, trong đó có Việt Nam.
Việc nhập khẩu phế liệu, tái chế nếu không được kiểm soát chặt chẽ sẽ là kẽ hở để Việt Nam có nguy cơ trở thành nơi tiếp nhận chất thải và công nghệ sản xuất, dây chuyền công nghệ sản xuất, gây ô nhiễm môi trường, tái chế lạc hậu, từ các nước khác trên thế giới.
Theo đó, không cấp mới Giấy xác nhận, không cấp phép cho các cơ sở sản xuất nhập khẩu phế liệu về chỉ để sơ chế, không gia hạn Giấy xác nhận đối với đơn vị nhận ủy thác nhập khẩu phế liệu; bán lại và xử lý nguyên liệu cũng như không cho phép hoạt động đối với các làng nghề tái chế gây ô nhiễm môi trường trái đất.
Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu sẽ được điều chỉnh theo hướng không cho phép nhập khẩu những loại phế liệu trong nước đang sẵn có nguồn phế liệu, nguyên liệu các loại phế liệu có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao.